Ответ: Aleykumus-salam. Saytimizin “Kitabxana” bolmesindeki kitablardan istifade ede bilersiniz

Ответ: Daimi eqdin shertleri barede muvafiq sheriet kitablariniza muraciet etmeyinizi meslehet goruruk. Bu movzu chox ehateli oldugundan, onu sual-cavab sheklinde ishiqlandirmaq qeyri-mumkundur.

Ответ: Aleykumus-salam. Gece namazi qilmaq vacib deyil, mustahebdir

Ответ: Aleykumus-salam. Sheriete gore, oglanlar hicri-qemeri teqvimle 15, qizlar ise hicri-qemeri teqvimle 9 yashlari tamam olan gunden namaz qilmalidirlar. hemin vaxtdan etibaren namaz qilmayanlar sonradan bunu mutleq qeza etmelidirler. Meslehet bilirik ki, saytimizdaki teqvim cheviren konvertorla anadan oldugunuz miladi teqvimi hicri-qemeriye chevirin. Sonra 9 (ve ya 15) qemeri ilden sonraki gunu hemin konvertorla miladi teqvime chevirin. Aldiginiz tarixden etibaren qeza namazlariniz ohdenizdedir.
Misal: tutaq ki, siz 27.02.1973 miladi tarixde anadan olmusunuz. Bunu konvertorla hicri teqvime chevirseniz, 24.01.1393 alarsiniz. Ustune 15 il gelin (bu, oglanlar uchundur, qizlar 9 il gelsinler). 1393+15=1408. Yani siz 24.01.1408 hicri-qemeri tarixden namaz qilmali idiniz. Konvertorla chevirsek, miladi tarixle 17.09.1987 aliriq. Bu tarixden bashlayaraq qeza namazlarinizi qilmalisiniz.

Ответ: Uzu qurxmagin (saqqal saxlamagin) hokmu barede oxuculardan biri bize muraciet etmishdi ve biz hemin suala cavab yazmishdiq.
Dama, shahmat, domino kimi oyunlar barede muasir alimlerin fikri budur ki, qumar meqsedile bu oyunlari oynamaq olmaz. Lakin oyunda qumar meqsedi gudulmese, gunahi yoxdur. Oyunun qumar olmasinin sherti budur ki, her iki teref mueyyen miqdarda pul, yaxud emlak qoyulushu (stavka) edir ve udan teref o biri terefin puluna sahib olur. Bu oyunlari yarishma, turnir kimi teshkil etmeyin ziyani yoxdur. Bu zaman uchuncu teref mukafat (pul ve ya mal) tesis edir ve oyunchular hemin mukafati qazanmaq uchun oz bacariqlarini sinayirlar.

Ответ: Aleykumus-salam!
1 – Islam sherietine gore, cografi baximdan eyni uzunluq dairesinde (yani eyni ufuqde) yerleshen sheherlere uyqun olaraq, zeruri hallarda namazin vaxtlarini mueyyen etmek olar. Bele ki, beyaz geceler olan ve ya gece ve gunduzun her birinin bir-neche ay chekdiyi sheherlerde (mes: Murmansk) de muselmanlar onlarla eyni uzunluq dairesinde (eyni ufuqde) yerleshen ve gece gunduzu normal olan bashqa en yaxin shseherlerin namaz vaxti cedvellerinden istifade ede bilerler.
2 – Allahin adi yazilmish kagizlari istediyiniz yerde basdira bilersiniz (murdar oldugunu deqiq bildiyiniz yerlerden bashqa).
3 – Islam sherietine gore qadinin sesini deyishdirerek shehvet oyadan shekle salmasi ve namehrem kishilere eshitdirmesi haramdir. Musiqde (xususile, muasir musiqi senetinde) bu usuldan tez-tez istifade olundugu uchun, qadinin mugennilikle meshgul olmasi sherietin ziddinedir.
4 – Xarici olkelerde dini tehsil almaq uchun Tehsil Nazirliyi, Qafqaz Muselmanlari Idaresi, Dini Qurumlarla Ish uzre Dovlet Komitesi kimi resmi dovlet qurumlarinin muvafiq shobelerine muraciet etmek meqsede uygundur. Eyni zamanda, Azerbaycanda fealiyyet gosteren bir sira beynelxalq muselman humanitar teshkilatlari da bu ishle meshqul olur. Lakin bu barede melumati hemin qurumlarin ozunden almaq mumkundur.

Ответ: Sizden evvel sual vermish Memmede yazdigimiz cavaba baxin. Size yeniden namaza qayitmaq uchun menevi quvve arzulayir, gunahinizin bagishlanmasini Allahdan dileyirik.

Ответ: Aleykumus-salam! Yeniden namaza bashlayin. Namazi bir muddet qilib sonra terk eden shexs boyuk gunah qazanir. Peygamberin hedisinden malum olur ki, bele shexse qiyamet gununde ne Peygamber, ne de onun Ehli-beyti shefaet etmeyecek (yani onun gunahlarinin bagishlanmasi uchun Allahin yaninda vasitechi olmayacaq). Haminin shefaete mohtac olacagi bir gunde bu nemetden mahrum olmagin dehshetini tesevvur edin. Yeqin ki bu, yeniden namaza bashlamaqiniza komek eder, inshallah. Size ugurlar dileyirik. Ve unutmayin, namaz qilmadiginiz gunlerin qeza namazlari da ohdenizde qalib

Ответ: Aleykumus-salam.
Allahi tanimagin muxtelif yollari vardir: fitri yol, eqli-felsefi yol, mushahide yolu, irfani yol… Insan oz dunyagorushu ve shuur seviyyesinden asili olaraq, bu yollardan her hansi birinde daha chox ugur qazana biler. Allahi tanimagin yolunu her insan ozu uchun sechmelidir. Amma alimlerin fikrince, butun insanlar uchun mumkun ve asan olan yol – Allahin kainatda yaratdigi nizam-intizami mushahide edib, butun bunlarin ozbashina deyil, bir quvve terefinden xelq olundugunu yeqinleshdirmekdir.
Insanin yaradilish sebebi – Allahin yer uzunde canishini (xelifesi) olmaq, Allahin qanunlarini yer uzerinde yashatmaq ve oz ixtiyari altinda olan servetleri Allahin istediyi kimi idare etmekdir. (Bu barede muvafiq kitablara muraciet etmenizi meslehet goruruk. Sual-cavab gushesinin evvelki sehifelerinin birinde buna oxshar bir suala nizbeten etrafli shekilde cavab vermishik).

Ответ: Aleykumus-salam. Ne qeder ki insan diridir, ruh onun daxilindedir. Ele insan bedenle (cismle) ruhun (canin) mecmusundan ibaretdir

Ответ: 1) Quranin onlarla ayesi insanin ozunu derk etmesinden behs edir ve insani dushunmeye heveslendirir. Bu barede olan ayeleri gostermekle qurtarmaz. Eslinde ele Quranin nazil olmasinin esas sebeblerinden biri insanin kim olduqunu onun ozune bildirmekdir. Quran ayelerinin ekseriyyeti birbasha ve dolayisi ile bu meqsede xidmet edir. Allah mucerred ve benzersiz olduqu uchun onu musteqil shekilde derk etmek mumkun deyildir. Eslinde insandan Allahi tamamile derk etmek hech teleb de olunmur. Insanin meqsedi – Allahin razi olduqu shekilde yashamaq ve Allahin qoyduqu qanunlar cherchivesinde onun yer uzerinde xelifesi (canishini) olmaqdir. Allahi tanimaq bize onun neye razi ve neden narazi olduqunu bilmek uchun lazimdir. Ilahi emrleri laziminca yerine yetire bilmek uchun tebii ki, oz imkanlarimizi olchub qiymetlendirmeliyik. Oz emosional, psixoloji, fizioloji xususiyyetlerimizi derk etmeliyik ki, qarshiya chixan chetinlikleri nece aradan qaldira bileceyimizi ve exlaqi kamillik yollarinda haraya qeder irelilemeyin mumkun olduqunu basha dushek. Buna gore hem Quran ayelerinde, hem de hedislerde insanin ozunu derk etmeye chalishmasi lazim sayilib. Hazret Muhammed Peygamber (s) (bazi revayetlere gore ise Hazret Ali (a)) buyurmushdur: “Her kim ozunu tanisa, Rebbini de taniyar”. Yani her kim oz imkanlarini duzgun qiymetlendirmeyi bacarsa, Allahin ondan ne istediyini de daha yaxshi anlayar ve oz bendelik vezifesinin ohdesinden uqurla geler.
2) Allah Quranda defelerle buyurub ki, qeybde olanlari bilen yalniz Odur. Quranda deyilir: “Haqiqeten qiyametin vaxtini yalniz Allah bilir. Yagishi istediyi vaxt goyden o yagdirir, betnlerde olani (yani dogulacaq ushagin oglan yaxud qiz, xeste yaxud saglam, xoshbext yaxud bedbext, yaxshi ve yap is amel sahibi olacagini) o bilir. Hech kes seher ne edeceyini, harada oleceyini bilmez. Shubhesiz, Allah ise her sheyi bilendir ve her sheyden xeberdardir” (“Logman” suresi, aye 34).
Islam dinine gore, qeyb aleminin xaberleri mutleq ma’nada yalniz Allaha melumdur. Allah istese, onlarin bir hissesini oz sevimli bendelerine oyreder. Peygamberlerin, imamlarin, ovliyalarin gelecekden xeber vere bilmesi de bununla izah olunur. Allah onlara bazi gizli elmlerin sirrini oyretmishdi ki, insanlari inandirib ozlerine dogru cheksinler ve Allahin emrlerini onlara chatdirsinlar. Lakin peygamber, imam yaxud ovliya yalniz Allahin yardimi ile qeybden xeber verir. Bunun uchun xususi vasitelerden (meselen, yoqa telimi kimi idman hereketlerinden, kart, fal oxu, pushk, kasa ve s.) istifade etmeye ehtiyac yoxdur. Adini chekdiyimiz vasitelerden istifade eden shexsler ise Allahin yardimi ile deyil, Sheytanin ve cinler aleminin komeyi ile oz meqsedlerine chatirlar.
3) Islam dininde gelecekden xeber vermekle meshgul olmaq (buna kahinlik deyilir) gunah sayilir. Bu ishi pesheye chevirmek, oz shexsi isteyi ile, yaxud bashqalarinin sifarishi ile yerine yetirmek Allahin ishlerine qarishmaq kimidir. Allah ozu meslehet bildiyi vaxtlarda oz sevimli bendelerine neyi ise xeber verir ve onu insanlara chatdirmasini teleb edir. Kahinlik ise bir peshe kimi hele qedim dovrlerde, Allah yolundan uzaq dushmush cemiyyetlerde movcud olub ve kahinler esasen, sehr, cadu, fal, hipnoz, ozunutelqin ve s. bu kimi batil yollarla insanlara gelecekden xeberler verib, bunun muqabilinde pul aliblar. Kahinlerin bezileri tamamile yalanchidir ve bu ishden qazanc meqcedile istifade edirler, adamlara ise cefeng ve heqiqetden uzaq xeberler deyirler. Bezi kahinler ise Sheytanla ve cinlerle rabiteye girib onlardan xeberleri oyrenirler, buna gore onlarin dediyi sozlerin bir hissesi dogru chixir. Her iki yol batildir ve boyuk gunahdir. Hatta Hazret Muhammed Peygamber (s) bir kahinin oldurulmesine hokm vermish ve muselmanlar da hokmu icra etmishdiler. Imam Ali (a) “Nehcul-belage”de buyurur: “Muneccim (ulduzlara esasen insanlarin taleyini muayyen eden shexs) kahin kimidir, kahin sehrbaz kimidir, sehrbaz kafir kimidir, kafir ise cehenneme gedecek”. Imam Cafer Sadiq (a) buyurmushdur ki, her kim sehrbazin, kahinin, ya bashqa yalanchinin yanina getse ve onun soylediklerine inansa, Allahin kitabina kafir olmush kimidir. Yene hedisde deyilir ki, dord adam behishte girmeyecek: kahin, munafiq, sheraba alude olan adam ve sozgezdiren adam.
4) Size meslehet goruruk ki, bu ishlerle meshgul olmayasiniz. Eger mueyyen vaxtlarda daxilinizde ireliceden xaberler vermek isteyi yaranarsa, hemin isteyi ozunuzden qovun. Iradeli olun ve Allaha tevekkul edin!

Ответ: Bize sualla muraciet eden ve edecek her kesden xahish edirik: shie ve sunni ayri-sechkiliyi barede suallarla muraciet etmeyin! Bu gun Islam alemi daha vacib problemlerle uzbeuz qaldiqi bir zamanda bu cur suallarla bash qatmaqi ma’nasiz sayiriq. Bu qebilden olan suallarin ekser hallarda oyrenmek uchun deyil, ixtilaf salmaq uchun verildiyini hami bilir. Buna gore de onlari cavaba layiq hesab etmirik. Hatta hemin suallarin biliklenmek uchun verildiyini qabul etsek bele, etiraf etmeliyik ki, onlara sual-cavab cherchivesinde cavab vermek sadece olaraq mumkun deyildir. Shie ve sunni mezhebleri arasindaki ferqleri izah etmek hedden artiq uzun vaxt, gergin zehmet ve derin bilik teleb eden meseledir. Bu ferqlendirmeler mutleq elmi seviyyede aparilmalidir. Halbuki, verilen suallarin teqdim olunma seviyyesinden hiss olunur ki, sual veren shexsler bu movzuda derin ve herterefli informasiyalari basha dushecek seviyyeye malik deyildirler.
Bizim saytimiza muraciet eden her kes derk etmelidir ki, Islam dininde oyrenilmeli ve haminin bilmeli olduqu esas movzular hech de sunni-shie mezheblerinin ferqinden ibaret deyildir. Islam dininin umumi ve konkret gosterishleri ile tanish olmayan, yaxud tanish olmaq istemeyen shexslerin ise sunni-shie meselesini goze soxmaqa, sadece olaraq, haqqi yoxdur. Buna gore bildiririk ki, saytin inzibatchisi bundan sonra sual-cavab sehifelerinde sunni-shie meselesi barede elmilikden uzaq, ashaqi seviyyeli ve tefriqechi xarakter dashiyan suallari pozacaqdir. Bir muselman olaraq, haminizi bu xashimize emel etmeye ve sual-cavab gushesinin ishine mane olmamaqa chaqiririq.
Elave olaraq bildiririk ki, Islam mezhebleri arasinda birlik ve vehdet yaratmaqin ne derecede vacib bir mesele olduqunu, esassiz ve kor-korane aparilan mezheb davalarinin Islama nece boyuk zerbe vurduqunu oyrenmek isteyenler saytimizin “Meqaleler” bolumunde “Vehdet – gunumuzun esas ehtiyaci” meqalesine muraciet ede bilerler.

Ответ: Guman edirik ki, siz “nefsi-levvame” deyil, “nefsi-emmare” demek istemisiniz. Xatirladiriq ki, exlaq alimlerinin fikrince butun insanlarin ruhu (nefs anlayishi ele ruh demekdir) 3 xarakterik qrupa bolunur. Hemchinin, eyni bir insanin ruhu bu 3 qrupun birinden o birine keche biler. Hemin qruplar bunlardir: “nefsi-emmare”, “nefsi-levvame”, ”nefsi-mutmeine”. Nefsi-emmare (emr eden, tehrik eden ruh) insani maddi isteklere, shehvete dogru chekir, onu kamillik yolundan geri qoyur. Nefsi-levvame insani, etdiyi gunahlara gore danlayir, tenbeh edir, onu tovbe etmeye chagirir. Nefsi-mutmeine ise artiq Allaha sonsuz ve sarsilmaz iman elde etmishdir, hemishe ve her yerde Allaha tevekkul edir, bashina ne musibet gelerse, arxayinligini qoruyur. Nefsi-levvameden qurtulmaga chalishmaq lazim deyil. Chunki nefsi-levvame insanin oz sehvini derk etmesine ve gelecekde bu gunahi bir de etmemesine komek gosterir. Nefsi-levvameni mehv etseniz, nefsi-emmare seviyyesine eneceksiniz, gunahlara bulashacaqsiniz ve bundan sonra da hech peshman olmayacaq ve tovbe etmeyeceksiniz. Ruhunuz nefsi-mutmeine merhelesine qedem qoyanda ozu levvame merhelesinden chixacaq, chunki tovbeye layiq gunahlar etmeyecek.
Nefsi-emmareden (yani insani pis amellere mecbur eden nefsden) xilas olmaqin yolunu ise Allah-teala Quranda bildirmishdir: “Allahi xatirlamaqla qelbler aramlashar” (“Rad” suresi, aye 28). Burada Allahi xatirlamaq (zikr etmek) bosh-boshuna zikrler soylemek ve ibadet etmekden ibaret deyildir. Allahi xatirlamaq – hemishe ve her yerde Allahin emr ve qadaqanlarini yada salmaq, onlara riayet etmek, Allahin bizden ne istediyini unutmamaq ve onun razi qalacaqi shekilde yashamaqdir. Her kim Allahin her sheyi gorduyune inansa ve amellerini buna uyqun shekilde qursa, bu onda xasiyyet formasina kecher. Bele adam gunahlardan uzaq qachar. Eger chashib gunaha yol verse de, tezlikle tovbe eder. Nehayet, ele bir merheleye qedem qoyar ki, Allahin iradesi ile razilashar, arxayin shekilde yashayar ve ayede deyilen kimi “qelbi aramlashar”. Nefsi kamilleshdirmek uchun onu gunahlardan uzaq saxlamaq, teqvaya mecbur etmek hedislerde “nefsle cihad etmek” adlandirilib. Peygamberin buyurdugu kimi, cihadlarin en boyuyu ve en chetini – nefsle cihaddir. Biz oz nefsi ile cihad aparan ve onu kamilleshdirmeye chalishan her kese ugurlar dileyirik.

Ответ: Aleykumus-salam.
Munnetdarliqiniza gore teshekkur edirik ve meslehetlerimizin sizin uchun faydali olmasindan memnunluq hissi duyuruq.
Bilmelisiniz ki, Islam dininde ata-anaya ehtiram ve itaet vacib meselelerden biridir. Hatta Allah-teala Quranda ata-anaya “uf” da demeyi qadaqan etmishdir. Lakin ovlad valideyne o zaman itaet etmeye borcludur ki, valideyn onu Allahin emrlerinden chixmaqa mecbur etmesin. Amma eger ata-ana oz oqluna (qizina) her hansi qeti ve vacib dini vezifeni yerine yetirmeyi qadaqan etse, yaxud onu her hansi gunahi yerine yetirmeye mecbur etse, ovlad onlarin sozune qulaq asmaya biler, daha doqrusu, onlarin sozune qulaq asmamalidir. Konkret olaraq, dediyiniz veziyyetle baqli bildiririk ki, biz sizin sheraitinizi tesevvur edirik. Bu gun Azerbaycanda onlarla, belke de yuzlerle hicabli qizin qarshisinda oz ata-anasi, yaxud nishanlisi ve eri manechilik toredir, bashiachiq gezmesini teleb edir. Onlarla ailede ovladlar ata-analarindan gizli shekilde namaz qilmaqa ve oruc tutmaqa mecburdurlar.
Sizin dini vezifeniz hicabinizi qorumaq uqrunda mubarize aparmaqdir. Lakin bu zaman ata-ananin ehtiramini mutleq gozlemeli, onlarin uzune aq olmaqdan chekinmelisiniz. Bacardiqiniz qeder valideynlerinize hicabin ma’nasini basha salmaqa chalishin. Onlara bildirin ki, hicaba riayet etmek sizin uchun chox vacibdir. Valideynlerinizin xasiyyetini siz daha yaxshi bildiyiniz uchun, onlari nece dile tutacaqinizi da siz bizden daha yaxshi bilersiniz. Yadda saxlayin ki, valideynleriniz hicabi qadaqan etmekle size pislik etmek istemirler, onlar sizi chox sevirler. Sadece olaraq, onlar bu meselenin mahiyyetini basha dushmurler ve sehv edirler. Siz onlari hidayet etmelisiniz, amma onlari eskiltmeden ve uzlerine aq olmadan! Bir ovlad kimi bilirsiniz ki, valideyni yola getirmek uchun muxtelif usullar vardir – meselen, aqlamaq, yalvarmaq, muveqqeti inciyib kusmek, shiltaqliq etmek, bir muddet fikirli halda gezib istediyinizi elde etmek uchun derd chekdiyinizi gostermek, her defe imkan dushdukce, “tebliqat” aparmaq ve hicabin felsefesinden, xeyrinden, vacibliyinden danishmaq, ata-ananin yaninda sozu kechen qohumlardan ve aile dostlarindan vasitechi kimi istifade etmek (yani xahish etmek ki, hicab baqlamaqa icaze vermeleri uchun valideynlerinizle danishib onlari razi salsinlar). Her bir ushaq oz valideynleri ile minasibetde bu usullardan istifade edir bu ekser hallarda ugur qazanir.
Valideynlerinizi birce gunun ichinde razi salmaqa telesmeyin. Bu, muhum mesele olduqu uchun, onu hell etmeye vaxt teleb olunur. Her shey sizin bacariqinizdan ve sebrinizden asilidir. Size tam semimiyyetle ugurlar dileyirik. Allah komeyiniz olsun. Bir daha tekrar edirik: sebrli olun, Allah sebrlileri ve oz meqsedi uqrunda aqilla mubarize aparanlari sevir.

Ответ: “Terbiyesizliye” qarshi bizim (ya’ni Dini Arashdirmalar Merkezinin) ne etdiyi ile maraqlanirsinizsa, ashaqidaki internet unvanina muraciet etmenizi meslehet goruruk:
www.crr-az.org/mel.htm